AFGANISTAN

     30 sierpnia 2021 roku oficjalnie zakończyła się dwudziestoletnia wojna w Afganistanie, a talibowie ponownie przejęli władzę w państwie. Dotychczasowy prezydent Afganistanu, urzędnicy oraz ambasadorzy opuścili kraj, podobnie chcieli uczynić zdesperowani i przerażeni cywile, przez co 16 sierpnia doszło do dramatu na lotnisku w Kabulu. Obawy Afgańczyków były całkowicie uzasadnione; przed wojną talibowie wprowadzili surowe prawo, w którego świetle  kobiety nie mogły uczyć się ani pracować, zabroniono również prognozowania pogody i uprawiania niektórych dyscyplin sportu. Niepokoje mieszkańców okazały się słuszne- pomimo wcześniejszych zapewnień talibów, że nie planują powrotu do poprzedniej polityki, sytuacja Afgańczyków cały czas się pogarsza.

    Po roku rządów talibów można zauważyć, że nie szanują oni podstawowych praw przysługujących każdemu człowiekowi, co potwierdza sprawozdanie misji wspierającej ONZ w Afganistanie z 20 lipca 2022 roku. Przywrócono Ministerstwo Krzewienia Cnót i Zapobiegania Złu (inaczej policję religijną), którego zadaniem jest egzekwowanie praw szariatu, skupiając się na odpowiednim ubiorze kobiet oraz publiczne egzekucje i chłosty. Zlikwidowano natomiast Ministerstwo ds. Kobiet, Niezależną Komisję Praw Człowieka Afganistanu i inne podobne im organizacje. Prawa kobiet zostały w ogromnym stopniu ograniczone. Nie mogą one swobodnie i samodzielnie się przemieszczać, zawsze musi towarzyszyć im mężczyzna (obowiązkowo ktoś spokrewniony, nie może to być, np. ich przyjaciel); wydano też dekret stanowiący, że kobiety w ogóle nie powinny opuszczać domów, jeśli nie jest to konieczne. Wiele kobiet zostało zwolnionych ze stanowisk pracy i zastąpionych przez mężczyzn. Dziewczętom powyżej dwunastego roku życia odmawia się dalszej edukacji, a 20 grudnia 2022 roku afgańskie ministerstwo szkolnictwa nakazało wszystkim uczelniom uniemożliwienie nauki kobietom, co jest sprzeczne z Powszechną Deklaracją Praw Człowieka. Niedawno talibowie wydali nowe oświadczenie w prowincji Balkh, twierdząc, że kobiety nie powinny odwiedzać męskich lekarzy, a brak edukacji wyższej dla kobiet oznacza również brak lekarek i pielęgniarek, co może być tragiczne w skutkach dla wielu osób. Dodatkowo każda kobieta musi obowiązkowo być zakryta od stóp do głów pod groźbą aresztowania za "zepsucie moralne".

CNN

    W Afganistanie codziennie są zgłaszane różne formy łamania praw człowieka, m.in. bezpodstawne aresztowania i zatrzymania, porwania, tortury, groźby, zabójstwa, wymuszenia, a obrońcy praw człowieka oraz ich rodziny są atakowani. Przetrzymywani w aresztach są poddawani torturom, a pokojowe protesty są brutalnie tłumione. Mocno naruszane jest również prawo do życia i słusznego procesu- sprawiedliwość często wymierzana jest przez społeczność lokalną, oskarżeni są kamieniowani publicznie, dochodzi też do masowych egzekucji cywili. Trudna sytuacja spotyka również mniejszości etniczne i religijne (głównie hinduistów, chrześcijan, sikhów, Hazarów), stały się one celem ataków ze strony władzy. Ich miejsca kultu, świątynie, ośrodki medyczne i placówki oświatowe są atakowane, a ich członkowie są aresztowani, torturowani, zabijani, często też znikają w "niewyjaśnionych okolicznościach". Według raportu ONZ z 24 listopada 2022 roku ofiarami agresji talibów zostały: szkoła im. Sajeda ul Shuhady, szkoła im. Abdula Rahmana Shahida, ośrodek edukacyjny Mumtaz i Kaaj. Łamaniu praw człowieka sprzyja panujący w Afganistanie kryzys humanitarny. Według Światowego Programu Żywnościowego 18,9 mln Afgańczyków w 2023 roku może mieć utrudniony dostęp do żywności lub całkowity jego brak; 4,3 mln Afgańczyków zostało wewnętrznie przesiedlonych; dzieci, nawet te poniżej dziesiątego roku, muszą pracować.

    Wraz z ponownym przejęciem władzy przez talibów, powróciły również cenzura i znaczne ograniczenie działalności mediów, szczególnie tych niezależnych. Wiele dziennikarzy opuściło kraj w obawie przed rządzącymi i aresztowaniami, przez co dostęp do informacji stał się utrudniony. Swoją działalność zakończyło około 200 organizacji, a ponad 7000 osób związanych z mediami straciło pracę. W 2021 roku siedem osób zostało zabitych w związku ze swoją medialną działalnością.

RSF

Dziennikarze są umieszczani na liście tylko wtedy, gdy RSF ustali, że ich śmierć lub uwięzienie były związane z ich działalnością dziennikarską. Lista nie obejmuje dziennikarzy, którzy zostali zabici lub uwięzieni z powodów niezwiązanych z ich pracą lub gdy związek z ich pracą nie został jeszcze potwierdzony.

UNESCO

    Łatwo dojść do wniosku, że talibowie nie przejmują się daną obietnicą i dążą do wznowienia starego porządku rządów. Będzie to katastrofalne w skutkach dla przyszłych pokoleń Afgańczyków, jak i aktualnie żyjących tam ludzi. Talibowie będą stopniowo zaostrzać prawo oraz coraz bardziej wycofywać kobiety z życia publicznego i łamać podstawowe prawa ludzkie. Wiele organizacji humanitarnych zaoferowało swoją pomoc, sama Unia Europejska uruchomiła łącznie dwanaście projektów w celu pomocy Afganistanowi. Jednak my też możemy pomóc, poprzez wpłacanie na zbiórki (najlepiej te zweryfikowane i pewne), wspieranie organizacji chroniących praw człowieka, edukowanie się o sytuacji w Afganistanie, okazanie wsparcia. Najważniejsze jest jednak mówienie o zaistniałym problemie, aby wiedziało o nim jak najwięcej osób. Wtedy istnieje duża szansa, że nasze działania mogą faktycznie pomóc.

-Zuzanna Dziki

Źródła:

Komisja Europejska

Raport ONZ

Wikipedia

WashingtonPost

RSF i UNESCO

Amnesty International